INTERVIEW | Stephanie Đỗ, Nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên: Không gì là không thể!

Xuất phát điểm là một người dân nhập cư, đặt chân đến Pháp với hai bàn tay trắng, nhưng chính sự cầu tiến và quyết tâm học hỏi đã giúp Stephanie Đỗ thay đổi cuộc sống của bản thân. Cũng chính điều đó đã mang đến cho chị những điều không tưởng – Nữ nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên.

Tình yêu và sự cống hiến

Xin chào chị Stephanie Do, cảm ơn chị đã nhận lời mời phỏng vấn của Step in Style. Năm 2017, chị đã trở thành một Nghị sĩ trong Quốc hội Pháp, bất ngờ hơn khi chị là một người nhập cư. Có lẽ điều này cũng đã ít nhiều tạo nên áp lực cho chị khi đảm nhận vai trò này?

Là nữ Nghị sĩ của Quốc hội Pháp mà còn là người Việt Nam đầu tiên trong lịch sử nước Pháp, vai trò này thực sự đã mang đến cho tôi rất nhiều áp lực. Đầu tiên khi là một phần của chính trường Pháp, phía sau tôi là cả một cộng đồng người Pháp gốc Việt. Họ đặt niềm tin và mong đợi lên tôi rất nhiều. Chính vì vậy, mọi hành động của tôi đều phải suy nghĩ cẩn thận để đáp ứng nguyện vọng của người dân, phần nhiều cũng khiến cho người Pháp gốc Việt được tự hào. Xa hơn thì cộng đồng cũng trông chờ vào bản thân tôi. Khi có bất kỳ yêu cầu hay đề nghị nào họ cũng muốn được trao đổi và tham khảo ý kiến của tôi.

Cảm nhận tôi chính là điểm tựa để những người tin tưởng mình dựa vào. Điều đó làm tôi phải cố gắng cống hiến thật nhiều trong suốt nhiệm kỳ Nghị sĩ của mình. Không phải tự cho mình là một người nổi tiếng, nhưng hiện tại ở Pháp, vai trò nữ Nghị sĩ Pháp đã mang đến tiếng nói cho tôi trong cộng đồng người Pháp gốc Việt. Sự hiện diện của tôi trong chính trường Pháp có lẽ là niềm tự hào của họ, vì từ xưa đến nay chưa có người Pháp gốc Việt nào làm được điều này.

Tự ứng cử vào chính trường, nhất là khi xuất phát điểm là một người nhập cư, một quyết định khác hẳn cộng đồng gốc Á tại Pháp, những khó khăn ban đầu trong hành trình ứng cử vào Quốc hội Pháp là gì thưa chị? Rào cản về ngôn ngữ và xuất thân có ảnh hưởng như thế nào?

Khó khăn rất nhiều. Thời điểm tôi ra ứng cử tuổi đời còn khá trẻ và bản thân cũng chưa có hình dung rõ ràng về chính trị. Bản thân tôi phải tự tìm hiểu và học hỏi để khám phá ra điều mình muốn theo đuổi trong địa hạt chính trị này. Đáng nói là hành trình của tôi khác hoàn toàn so với mọi quy củ trong lịch sử chính trị Pháp. Trước đây nếu muốn vào Quốc hội Pháp, bạn cần phải đi từ những nấc thang đầu tiên, hoạt động từ cấp xã thị, những cấp thấp trước khi nghĩ đến việc ứng cử vào Quốc hội. Còn với Stephanie Đỗ, hành trình này khác hoàn toàn.

Cơ sở để tôi có thể tự tin ứng cử xuất phát từ phong trào Tiến bước do Emmanuel Macron, Tổng thống hiện tại của Pháp. Với phong trào này, Macron mong muốn sự bình đẳng giới trong chính trường Pháp, tìm kiếm những người phụ nữ làm chính trị. Chính vì thế mà năm 2017 là năm mà Quốc hội Pháp thay đổi toàn diện, trẻ hơn và có sự cân bằng về giới tính. Cùng với phong trào mới, tôi tự tin ra ứng cử và nhận được sự ủng hộ của những người cùng suy nghĩ. Tuy nhiên nhiều khó khăn cũng đã ập tới khi đường đua vào chính trị Pháp rất khắc nghiệt.

Tôi và đồng đội sử dụng poster, banner in hình chính bản thân mình cùng các khẩu hiệu và treo khắp đường phố để kêu gọi người dân bỏ phiếu. Nhưng chúng đã bị các đối thủ ở đảng phái khác làm xấu, một trong những điều mà tôi đã nhận về trong quá trình vận động tranh cử. 

Đây là lần đầu tiên Stephanie Đỗ đối mặt với tình huống này, vì trước đó chưa từng có một người Pháp gốc Việt nào ra ứng cử, không có ai để dẫn đường chỉ lối cho bản thân mình. Dù vậy, tôi không cảm thấy lo sợ, nhưng lại không hài lòng vì đó không phải là tinh thần tranh cử trong suy nghĩ của mình. Tôi chỉ muốn có sự cạnh tranh thực sự công bằng và văn minh, cùng nhau trao đổi, tranh luận về những điều sẽ mang đến lợi ích cho người dân, thay vì chỉ tập trung bôi xấu đối thủ tôn vinh chính mình. Không chỉ riêng việc đó, Stephanie Đỗ thậm chí còn phải đón nhận những lời nói ảnh hưởng đến tinh thần tranh cử. Thời điểm đó quả thực rất khó khăn, nhất là khi mình là người phụ nữ gốc Việt ứng cử vào Quốc hội Pháp.

Trong cuốn sách “Đường tới Quốc hội Pháp của nữ Nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên”  của mình, chị có chia sẻ rằng chị từng học về kinh tế và là một tư vấn tài giỏi. Vậy bước ngoặt nào đã làm chị thay đổi quyết định tìm hiểu, học thêm về hành chính công, trở thành tình nguyện viên cho các hoạt động tranh cử của tổng thống Emmanuel Macron và là Nghị sĩ Pháp như hiện tại?

Tôi rất yêu nước Pháp, còn Việt Nam là quê hương và luôn ở trong tim. Nước Pháp đối với tôi rất nhân đạo và bản thân đã nhận được rất nhiều thứ từ đất nước này ngay khi gia đình đặt chân đến đây chỉ với hai bàn tay trắng. Sau bao năm khi đã tích lũy đủ kiến thức và kỹ năng, tôi nghĩ đã đến lúc đóng góp hơn nữa cho đất nước. Bố mẹ tôi không thích mình đi con đường chính trị. Họ cho rằng tôi chỉ cần có công ăn việc làm trong Bộ Kinh tế Tài chính Pháp là đã rất giỏi rồi, không cần đi sâu vào chính trị làm gì, nhất là phụ nữ có gia đình và còn có con nhỏ nữa.

Thế nhưng, cũng như cách mà tổ tiên tôi, từ ông cố nội, ông nội, bố tôi đã đóng góp, giúp ích cho Việt Nam, tôi muốn đền đáp tình yêu mà Pháp dành cho gia đình mình. Không phải vì sự nổi tiếng mà chỉ đơn giản là vì muốn cống hiến cho người dân và đất nước này.

Có lẽ tình yêu dành cho Pháp và sự ham học đã khơi gợi sự tò mò trong tôi khi đăng ký học thêm về hành chính công. Sau đó, tôi vào làm Project Manager cho Bộ Kinh tế Tài chính Pháp. Từ đây tôi cũng cần phải học hỏi thêm nhiều vì trong kinh doanh nếu mình hiểu và biết quy trình làm việc mỗi ngày như thế nào, cần làm gì mọi thứ diễn ra khá đơn giản. Còn chính trị thì khác biệt, không ai có thể dạy mình làm gì, tự bản thân phải biết mình muốn làm gì cho dân, cống hiến điều gì cho đất nước. Như Stephanie Đỗ thích tìm hiểu sự khác biệt giữa phụ nữ và đàn ông trong đời sống, tìm cách giúp đỡ những người vô gia cư, mình muốn hiểu rõ hơn để chống lại sự phân biệt và có những đề xuất hợp lý.

Vậy thì giữa làm kinh tế và chính trị có sự khác biệt hay mối liên quan nào không thưa chị?

Thật ra, hai lĩnh vực này không giống nhau nhưng nó lại bổ trợ cho nhau. Cụ thể khi mình đọc về thuế, về nhà cửa thì trước đó mình từng làm công việc này bên kinh tế rồi thì nó sẽ dễ dàng hơn nhiều. Nó giúp mình đưa ra những đề xuất hay và có ích hơn trong lĩnh vực đó.

Trở thành nữ Nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên có thể nói là một sự kiện đặc biệt đối với người gốc Á nhập cư nói chung và cộng đồng người Pháp gốc Việt nói chung. Chị nghĩ rằng vai trò của mình đã thay đổi suy nghĩ của họ hay không và chị đã làm gì lan tỏa tinh thần tự tin này?

Tôi hiểu rằng khi là nữ nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên, mình cần mở đường cho thế hệ trẻ đi lên để họ đủ tự tin và tham gia vào chính trị nếu có sự yêu thích. Chính trị là một lĩnh vực rất khó, và hành trình mà Stephanie Đỗ đi qua để có được như hôm nay cũng không dễ dàng. Chính vì vậy Stephanie muốn kể lại những câu chuyện đã qua thông qua con chữ  với cuốn sách Đường tới Quốc hội Pháp của nữ Nghị sĩ Pháp gốc Việt đầu tiên. Kỳ vọng của tôi khi phát hành cuốn sách này chính là có thể giúp những người trẻ, đặc biệt là phụ nữ có hình dung rõ nét hơn về con đường bước vào chính trị.

Ngoài ra sách, tôi cũng tổ chức nhiều tọa đàm ở Pháp và may mắn là có rất nhiều người đến nghe mình nói. Họ hỏi và mình trả lời, kể về đoạn đường đã từng đi qua. Qua đó phần nào sẽ giúp đỡ những người cộng đồng Pháp gốc Việt cảm thấy tự tin hơn, học hỏi được điều gì đó từ chính Stephanie Đỗ. 

Việc ra cuốn sách này bên cạnh truyền cảm hứng cho những người gốc Việt ở Pháp có thêm tự tin bước chân vào chính trị, tôi còn mong muốn lan tỏa cho các bạn sinh viên Việt Nam, những người muốn du học. Tôi chính là một ví dụ điển hình. Đến Pháp với hai bàn tay trắng, nhưng sự tích cực đã mang đến nhiều điều cho Stephanie và gia đình trong hiện tại.

Kế hoạch tương lai của chị sau khi kết thúc nhiệm kỳ Nghị sĩ?

Stephanie Đỗ còn trẻ mà (cười). Mỗi năm chính trị Pháp đều có bầu cử, kể cả bầu cử ở châu Âu. Khi đã làm chính trị rồi thì khó mà ra khỏi lĩnh vực này. Tôi sẽ chờ đợi cơ hội đến và tiếp tục tranh cử vào một vai trò nào đó trong chính trị. Có thể trong hai năm nữa, tôi sẽ tiếp tục tham gia ứng cử vào Nghị sĩ Quốc hội Pháp. Dự định tương lai của tôi vậy nhưng là một người cầu tiến, muốn đi lên và vẫn còn trẻ nên tôi muốn mơ ước lớn hơn. Trong cuộc sống ai cũng muốn tiến lên, chứ không chỉ dậm chân tại chỗ đúng không nào? Nhưng con đường đó còn dài lắm và cũng sẽ có nhiều khó khăn hơn thời điểm lần đầu ứng cử.

Gia đình là hậu phương

Nhìn lại hành trình khi lần đầu đặt chân đến Pháp, học tập và gặt hái được “quả ngọt”. Chị nghĩ rằng đâu là yếu tố giúp chị có được ngày hôm nay?

Nhớ lại ngày trước, lúc di cư sang Pháp, Stephanie Đỗ mới chỉ học lớp 6, còn khá nhỏ nên chỉ biết là đi theo bố mẹ mà thôi. Tự nhiên gia đình đang khá giả bên Việt Nam, nhưng khi qua Pháp lại phải sống trong các trại tị nạn. Nếu biết như vậy tôi đã không đi rồi. (cười)

Nói đùa thôi, khi đặt chân đến Pháp, tôi luôn suy nghĩ là phải cố gắng học tập vì mình biết bố mẹ đã bỏ lại tất cả ở Việt Nam để mong con học thành tài, cộng thêm bản thân cũng đam mê học. Có lẽ điều đó vốn là truyền thống của tổ tiên Stephanie, gia đình trí thức từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chính điều đó đã giúp tôi trải qua chặng đường học tập khá dễ dàng. Khó khăn duy nhất của gia đình lúc ấy chỉ là thiếu về vật chất trong cuộc sống. Nhưng may mắn là luôn có sự hỗ trợ của các tổ chức bên đây. Nhưng cái đó là phụ thôi, quan trọng phải xuất phát từ nghị lực của chính bản thân mình. Và khi chị học thì chị rất là vui.

Làm việc trong môi trường áp lực cao như chính trị chắc hẳn chị đã phải hy sinh cuộc sống riêng tư của mình ít nhiều, chị có hối tiếc điều gì không?

Tôi không thấy hối tiếc khi nhìn lại hành trình đã qua. Bởi vì bản thân cảm thấy rất may mắn khi gặp được chồng mình. Stephanie Đỗ và chồng đã quen nhau từ năm 16 tuổi, cả hai đã trải qua nhiều sự kiện trong cuộc đời cùng nhau. Thậm chí, anh rất giỏi và kèm mình học. Anh ấy là người luôn bên cạnh giúp đỡ Stephanie rất nhiều, giúp cho mình có thêm thời gian để làm được nhiều điều hơn.

Không chỉ chồng mà còn có bố mẹ cũng luôn giúp đỡ để Stephanie có nhiều thời gian để học hành. Tôi là con gái út trong nhà nên gia đình luôn yêu chiều tạo điều kiện để mình có thể học được nhiều hơn. Gia đình luôn nói rằng, những cái ảnh hưởng thời gian học thì thôi không cần làm, chỉ chuyên tâm học mà thôi.

Gia đình có ủng hộ khi chị ứng cử vào quốc hội không?

Gia đình không ai ủng hộ mình đi vào chính trị hết. Nhưng khi mình ứng cử thì cả nhà vẫn cố gắng giúp đỡ mình rất nhiều như in những tờ poster và phát tờ rơi. Chị có được ngày hôm nay là có sự hỗ trợ rất nhiều từ gia đình. 

Xuất thân từ một gia đình trí thức, vậy ai là người ảnh hưởng cũng như truyền cảm hứng tới chị nhất?

Nếu nói về người truyền cảm hứng cho tôi thì đó là ông cố nội, ông Đỗ Quang Đẩu. Ông là nhà văn nhà thơ dạy ở trường Pháp Việt, ngày nay là trường Lê Quý Đôn. Ông cũng là người đóng góp nhiều cho chữ Quốc ngữ của Việt Nam. Những cống hiến đó đã được ghi nhận khi có một con đường mang tên ông ở quận 1, gần chợ Bến Thành. Sinh ra trong một gia đình tri thức, luôn cố gắng cống hiến cho quê hương, điều đó đã tạo nên tinh thần yêu thích sự học trong tôi. Khi đến Pháp, tôi mang trong mình niềm tự hào dân tộc, một người con đất Việt nên bản thân luôn suy nghĩ phải ra sức học hành thật nhiều.

Với thời gian làm việc có thể nói là căng thẳng, chị đã sắp xếp quỹ thời gian như thế nào để có thể cân bằng giữa công việc và gia đình?

Tôi là một người không quá ham ngủ, một ngày chỉ cần 5 tiếng là đủ để có năng lượng. Ngủ ít đi giúp tôi có thêm nhiều thời gian để làm được nhiều điều hơn. Và tôi làm việc cũng nhanh, mọi sự việc đều được xử lý nhanh chóng nên không mất quá nhiều thời gian. Một điều nữa là tôi may mắn có gia đình hỗ trợ. Khi tôi bận công việc, thì chồng sẽ luôn bên cạnh chăm sóc cho con gái, không để tôi phải bận tâm. Những khi chồng bận việc làm thì sẽ có mẹ giúp đỡ.

Cảm ơn chị!

Content Director: MINH NGUYEN | Editor: MIN | Photo: THẠC TRƯỜNG GIANG | Location: Cám ơn Urban Garden đã hỗ trợ chúng tôi thực hiện bài viết này.